5^e zondag in de 40 dagentijd, zondag Judica

Schriftlezing om zelf thuis te lezen: psalm 43

Overwegingen voor de vijfde zondag in de Veertigdagentijd, nu het coronavirus heerst.

 Begin

Mijn ziel, wat ben je bedroefd, zegt de psalmist. Mijn ziel, wat ben je bedroefd en onrustig in mij. Een bedroefde en onrustige ziel, dat zal voor veel mensen gelden in deze dagen. De corona-epidemie zet ons leven op de kop.

Angst om ziek te worden, zorgen om geliefden en bekenden, onzekerheid over hoe het verder zal gaan, het kan je leven beheersen. Alles is anders dan anders. Veel mensen moeten thuisblijven. Weinig contact met anderen, aangewezen op jezelf.

Verlaten door God?

Aangewezen op zichzelf, dat is ook de dichter van de psalm. Hij is op een moment in zijn leven gekomen waarop hij niet meer weet hoe het verder moet. Wat zal hem overkomen zijn? Dat staat er niet precies, maar het lijkt erop dat hij in de steek gelaten is. Niemand meer die naar hem omkijkt, niemand die hem nog helpt.Op zoek naar recht is de dichter van de psalm, en op zoek naar bescherming. Van mensen heeft hij het niet meer te verwachten. Maar hoe zit dat met God? Van God mag je toch steun verwachten?

            U bent toch mijn God, mijn toevlucht, zo roept de psalmist uit. Bij God kun je schuilen? Maar hij vervolgt: waarom wijst u mij af? Waarom hul ik mij in rouwkleding, en waarom heeft iedereen het op mij gemunt?

De dichter van de psalm is niet alleen zijn vertrouwen in het leven en in mensen kwijt, maar ook zijn vertrouwen in God. Hij heeft het gevoel dat zelfs God niet meer naar hem wil kijken. Altijd had hij gedacht dat hij bij God kon schuilen. Maar op dit dieptepunt in zijn leven gaat hij daaraan twijfelen

Het vertrouwen in God kwijt, hoe kan dat gebeuren? Als alles goed gaat, als het je voor de wind gaat, is het niet zo moeilijk om te geloven in een God die het goede met mensen voorheeft. Het leven is je immers goed gezind. En al die goede dingen kun je beschouwen als een zegen van de Eeuwige.

            Leven dat verloopt zoals je dat wilt, dat geeft zekerheid. Het geeft je het gevoel dat je het leven in hand hebt, dat je zelf je eigen leven kunt maken. Dat alles kan zoals je dat wilde, en alles loopt zoals je je dat voorstelt.

            Inderdaad, zo kan het gaan. Maar zo gaat het lang niet altijd. Want mensen zijn breekbaar. En ons samenleven is kwetsbaar. Er zijn tijden waarin het leven groter is dan wij. Waarin het leven harder is dan we willen of dan we dachten. Tijden waarin de gedachten van mensen worden beheerst door angst en onzekerheid.

En dan? Als alles je bij de handen afbreekt, wat betekent het dan, dat God het goede voor je wil? Waar is God te vinden als het leven moeilijk wordt?

Op zo’n moment is de dichter van de psalm gekomen. Het gevoel overvalt hem dat niet alleen de mensen hem in de steek laten; zelfs God lijkt hem niet meer te willen aanzien, en hem niet meer te horen.

 Licht en waarheid

Maar de psalmist geeft het niet meteen op. Hij blijft roepen. Zend mij uw waarheid en uw licht, en laten die mij geleiden naar de plaats waar u woont.

            Zend mij uw waarheid en uw licht, dat zegt hij. Opvallende woorden zijn het in de situatie waarin hij is gekomen. Hij vraagt niet van God om al zijn problemen op te lossen. Hij bidt niet om een eind aan de onzekerheid, en al helemaal niet om geluk of voorspoed. Nee, hij bidt om waarheid en licht.

Als je in moeilijke omstandigheden bent gekomen, als het leven zwaar is en de tijden onzeker, zou je dan niet veel meer willen bidden om, betere tijden, om een eind aan de onzekerheid, om gezondheid en geluk?

Ik denk dat dat voor veel mensen de eerste gedachte is. Je wilt een eind aan angst en onzekerheid. Dat is menselijk. Je wilt van God dat hij de problemen oplost, en zorgt dat het je weer goed gaat.

De dichter van de psalm heeft er toch andere gedachten over. Hij kijkt er iets anders tegenaan. Soms loopt het leven zoals het loopt, lijkt hij te denken. Tijden van verdriet en tegenslag horen erbij. Het leven is soms anders dan wij willen. En dat zullen we moeten verdragen.

God is niet een god die alle tegenslag voor ons uit de weg ruimt. Zo gaan die dingen niet. Soms moet je het leven nemen zoals het komt. Maar je kunt God wel vragen om er te zijn, ook in moeilijke dagen. Je kunt God vragen om hoop, om uitzicht, om verlichting, Of zoals de psalmist het zegt, zend mij uw waarheid en uw licht.

Het licht van God verlicht het duister van de tijden. Het schijnt in het donker van een ongewisse toekomst. Het schijnt daar waar mensen alleen zijn. Goddelijk licht, dat verlicht mensen op hun wegen door de tijd.

De waarheid van God is, dat mensen niet alleen zijn op die wegen. En dat Hij zijn schepping niet alleen laat. De waarheid van God is, dat hij te vertrouwen is, en dat hij zijn schepping en zijn mensenkinderen draagt, ook als zij dat zelf bijna niet meer kunnen geloven. 

Hervonden vertrouwen; besluit

Mijn ziel, wat ben je bedroefd, zegt de psalmist. Mijn ziel, wat ben je bedroefd en onrustig in mij. Maar dan spreekt hij zichzelf moed in. Vestig je hoop op God, zegt hij tegen zichzelf. Nu is het leven moeilijk, en twijfel je aan alles, maar er komen weer andere tijden.

Eens zal ik hem weer loven, mijn God die mij ziet en redt, zegt de dichter in zichzelf. Hij zegt niet, dat hij dat nu kan. Te moeilijk, teveel twijfel, wie zal het zeggen. Maar hij heeft het vaste vertrouwen dat dat voorbijgaat. Immers, God ziet hem, en God redt, ook ondanks de eigen twijfel.

Eens zal ik hem weer loven, mijn God die mij ziet en redt. Woorden van hervonden vertrouwen zijn het, in onzekere tijden. Ik denk dat het nu, goede woorden zijn op het juiste moment, voor ons, als gemeente, en voor alle mensen.

            Woorden zijn het uit de mond van iemand die de ernst van het leven niet ontkent of uit de weg gaat. Maar hij kan ook verder zien dan wat voor ogen is. En hij durft het vertrouwen uitspreken dat God mensen ziet, en redt.

Dat het licht en de waarheid van de Eeuwige ons mag dragen in deze tijd. Amen

Gebed

God, Gij die het licht bent voor de wereld, en schijnt in het leven van mensen, voor uw aangezicht brengen  wij al onze angst en onzekerheid over de uitbraak van het coronavirus.

Wij bidden voor deze wereld, die in de greep is van het coronavirus. We bidden voor alle mensen overal op deze wereld, die ziek zijn, die bang zijn, en die het moeilijk hebben in deze dagen, om moed en hoop.

We bidden voor de zieken in ziekenhuizen, en voor hen die thuis ziek zijn. We denken ook aan degenen voor wie er beperkte, of helemaal geen medische zorg beschikbaar is, om zorg en aandacht.

We bidden voor de nabestaanden van wie stierven, en voor hen die geen goed afscheid konden nemen van hun stervende geliefde om troost en nabijheid.

We bidden voor mensen die in de zorg werken, voor personeel in ziekenhuizen en verpleeghuizen, die zich inzetten voor de gezondheid van anderen, om de kracht om het vol te houden.

We bidden ook voor al die mensen die bezorgd zijn om het welzijn van hun medemensen, en het initiatief nemen om er te zijn voor kwetsbare anderen, om medestanders.

Wij bidden voor ieder die geraakt wordt door de maatregelen rond het coronavirus. Voor kwetsbaren en ouderen bidden wij, en voor hen die alleen thuis zitten, en het moeilijk hebben met de eenzaamheid, om mensen die aan hen denken..

We bidden voor hen die geraakt worden door de economische gevolgen van de crisis; voor wie moet vrezen voor zijn baan, of in financiële problemen dreigt te raken, om mensen die met hen meeleven.

We bidden voor hen die ons regeren, en die voor de moeilijke taak staan om in alle onzekerheid leiding te geven en ingrijpende beslissingen te nemen, om wijsheid en daadkracht.

Goede God, om uw licht bidden wij, dat het deze dagen zal verlichten.

En om uw waarheid bidden wij, dat Gij ons draagt en vergezelt,

Amen

TIP:

Uitzending van een oecumenische kerkdienst op omroep Friesland a.s. zondag om 10 uur vanuit de kerk in Franeker.

 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Vieren in de Veertigdagentijd, nu het coronavirus heerst

Bij U, Heer schuil ik, maak mij nooit te schande.

Bevrijd mij en doe mij recht,

hoor mij, haast u mij te helpen,

wees voor mij een rots, een vesting die mij redding biedt.                                      (Psalm 31: 1,2)

De Veertigdagentijd is van oudsher een tijd van inkeer en bezinning. In deze weken bereiden we ons voor op het Paasfeest. Dit jaar heeft deze voorbereiding een heel ander karakter dan andere jaren, want het coronavirus heerst in ons land en in de rest van de wereld. Om verspreiding van het virus te voorkomen, kunnen we niet bij elkaar komen in de kerk. Ook bezoek wordt afgeraden. Veel mensen blijven thuis. En het is afwachten hoe het verder zal gaan.

We zijn gewend dat het dagelijks leven loopt zoals het loopt, dat we naar het werk, naar school en naar de winkel kunnen, dat er zorg is wanneer we dat nodig hebben. In deze maanden waarin we te maken hebben met de uitbraak van het coronavirus, zien we ineens hoe kwetsbaar dat ‘gewone’ leven eigenlijk is.

Het is voor velen van ons vanzelfsprekend om gezond te zijn. Als er iets aan je gezondheid mankeert, ga je naar de dokter, die je helpt om te herstellen. In deze weken zien we, dat het niet altijd zo eenvoudig ligt. Gezondheid is helemaal niet vanzelfsprekend, dokters kunnen niet alles en soms kun je niet anders dan afwachten. Zo kwetsbaar zijn mensen dus.

Hoor mij, Heer, haast U mij te helpen, schrijft de psalmist. Deze psalm is een lied van een mens in moeilijkheden. In het boek van de psalmen vinden we veel liederen van mensen die het moeilijk hebben. Psalm 31 is zo’n lied.

Het lijkt erop dat de dichter van de psalm aan den lijve moet ervaren hoe kwetsbaar leven is. Leven is, geschapen door de Eeuwige, geschonken uit zijn hand. Het leven biedt veel goeds en moois. Maar het leven van mensen heeft ook een andere kant: het is ook gemakkelijk uit balans, het is breekbaar en soms zwaar. In die zin is de bijbel een realistisch boek. Alle goeds van het leven komt voorbij, maar de kwetsbaarheid mag ook gehoord en verwoord worden.

En dan? Wat doe je als de tijden onzeker zijn, als het leven moeilijk wordt? Waar kun je terecht met je vragen en je twijfel, je wanhoop misschien? De psalmdichter wendt zich tot God. Hoor mij, Heer, en Haast U, mij te helpen, roept hij uit. Om hulp vraagt hij.

De psalmist vraagt God om hulp. Nu kun je je bij, vragen om hulp, heel verschillende dingen voorstellen. Een vraag om hulp kan heel concreet zijn: je kunt iemand vragen om een handje te helpen bij een moeilijke klus. Of om een probleem voor je op te lossen. Maar in situaties waarin het leven zwaar is, en waarin de kwetsbaarheid van mensen aan het licht komt, is andere hulp nodig.

De dichter van de psalm vraagt God niet om zijn problemen op te lossen; hij bidt om iets anders. Wees voor mij een rots, roept hij uit, een vesting die mij redding biedt. Om vastigheid roept hij, als alles om hem heen wankelt.

De hulp van God, dat is, grond onder de voeten als alles om je heen onzeker is geworden. Het is, in alle wisselvalligheid van het leven, het vertrouwen krijgen dat Hij zijn handen onder deze wereld houdt. Het is, het gevoel dat mensen, met al hun twijfel en bangheid en wanhoop, gedragen worden.

Misschien zijn de mooiste woorden van deze psalm wel de eerste: bij U, Heer, schuil ik. Bij God, zegt de psalmist, kunnen kwetsbare mensen schuilen. Mensen hoeven voor zijn aangezicht hun kwetsbaarheid niet te verbergen. Ze hoeven zich niet sterker voor te doen dan ze zijn, of hun onzekerheid en angst te verzwijgen.

Onzekerheid, angst voor de toekomst en twijfel aan een goede afloop horen bij het leven. In deze dagen die beheerst worden door de nieuwsberichten over het coronavirus, wordt dat nog eens pijnlijk duidelijk.

In al die onzekerheid is God voor mensen een schuilplaats. Hij heeft oog voor wat ons zorgen baart, en biedt geborgenheid aan kwetsbare mensen.

Wij kunnen in deze Veertigdagentijd niet samenkomen om te vieren. Gelukkig zijn er andere manieren om contact met elkaar te houden. Laten we om elkaar denken, en aandacht hebben voor elkaar. En laat het vertrouwen ons dragen, dat de Eeuwige voor ons een schuilplaats is.

Gebed

God, Gij die onze toevlucht bent, voor Uw aangezicht brengen wij onze zorgen over de uitbraak van het coronavirus.

Wij bidden voor de mensen die ziek zijn door het virus, voor wie in ziekenhuizen liggen. We bidden voor de nabestaanden van wie stierven, om troost, en bemoediging.

We bidden voor mensen die in de zorg werken, voor personeel in ziekenhuizen en verpleeghuizen, die zich inzetten voor de gezondheid van anderen, om de kracht om het vol te houden.

Wij bidden voor ieder die geraakt wordt door de maatregelen rond het coronavirus. Voor kwetsbaren en ouderen bidden wij, en voor hen die alleen thuis zitten, en het moeilijk hebben met de eenzaamheid, om mensen die aan hen denken..

We bidden voor hen die geraakt worden door de economische gevolgen van de crisis; voor wie moet vrezen voor zijn baan, of in financiële problemen dreigt te raken, om mensen die met hen meeleven.

We bidden ook voor al die mensen die bezorgd zijn om het welzijn van hun medemensen, en het initiatief nemen om er te zijn voor kwetsbare anderen, om medestanders.

We bidden voor hen die ons regeren, en die voor de moeilijke taak staan om in alle onzekerheid leiding te geven en ingrijpende beslissingen te nemen, om wijsheid en daadkracht.

Goede God, wees voor ons een schuilplaats; geef ons moed, en het vertrouwen dat Gij ons draagt,

Amen